Kedilerde Diyabet: Anlamı, Belirtileri ve Tedavi Süreci
Kedilerde diyabet, düzenli veteriner hekim bakımı ve evde bakım ile yönetilebilen fakat ihmal edildiği takdirde ciddi hastalığa dönüşebilen bir durumdur. Kedilerde diyabetin nedenleri çok yönlüdür ve genellikle birden fazla faktörün kombinasyonu sonucu ortaya çıkar. Vücudun insülin hormonunu gerektiği gibi üretemediği veya vücutta insülin hormonuna karşı yanıtın bozulduğu zamanlarda diyabet kendini göstermeye başlar. Bu, vücudun ana enerji kaynağı olan kandaki glikoz seviyesinin yükselmesine neden olur.
Kedilerde diyabet, düzenli veteriner hekim bakımı ve evde bakım ile yönetilebilen fakat ihmal edildiği takdirde ciddi hastalığa dönüşebilen bir durumdur. Kedilerde diyabetin nedenleri çok yönlüdür ve genellikle birden fazla faktörün kombinasyonu sonucu ortaya çıkar. Vücudun insülin hormonunu gerektiği gibi üretemediği veya vücutta insülin hormonuna karşı yanıtın bozulduğu zamanlarda diyabet kendini göstermeye başlar. Bu, vücudun ana enerji kaynağı olan kandaki glikoz seviyesinin yükselmesine neden olur.
Kedilerde Diyabet Nedir?
Diyabet, kedilerin vücudunun yeterli insülin üretemediği veya insüline uygun şekilde tepki veremediği bir endokrin bozukluktur. İnsülin, pankreas tarafından üretilen bir hormondur ve vücudun glikozu (kan şekerini) enerjiye dönüştürmesine yardımcı olur. İnsülin eksikliği veya etkisizliği nedeniyle, glikoz hücrelere giremez ve kanda birikir. Sonuç olarak kedinin vücudu enerji ihtiyacını karşılamak için yağ ve proteinleri kullanır.
Kedilerde Diyabet Nedenleri
Kedilerde diyabet, çoğunlukla insülin üretiminin azalması veya hücrelerin insüline tepkisinin düşmesi sonucu ortaya çıkan bir metabolik bozukluktur. Kedilerde diyabetin oluşumunda etkili birçok faktör vardır.
- Genetik Yatkınlık: Bazı kedi ırklarının diyabet geliştirme riski diğerlerine göre daha yüksektir. Burmese kedilerinin bu hastalığa yatkın olduğu belirtilmiştir.
- Obezite: Obezite, insüline karşı dokuların verdiği yanıtın bozulmasına (insülin direnci) sebep olan ana faktörlerden biridir.
- Kronik Pankreatit: Pankreatit, pankreasın iltihaplanmasıdır. Kronik pankreatit, insülin üreten beta hücrelerinin hasar görmesine neden olabilir, bu da dolaylı yoldan diyabetin oluşmasına yol açar
- İlaç ve Hormonlar: Glukokortikoid veya progestojen gibi bazı ilaçlar insülin direncini artırabilir. Ayrıca bazı hormon bozuklukları (hipertiroidizm) insülin direncini tetikleyebilir.
- İleri Yaş: Kedilerde yaş ilerledikçe diyabet riski artar. Ancak diyabet, genç kedilerde de görülebilen bir durumdur.
- Fiziksel İnaktivite: Aktif olmayan, hareketsiz bir yaşam tarzı obeziteye, bu da diyabete yol açabilir.
- Akromegali: Endokrin bir bozukluk olan bu hastalık şiddetli insülin direncine sebep olarak kandaki glikoz düzeyinin yüksek kalmasına sebep olabilir.
Kedilerde Diyabet Belirtileri Nelerdir?
Diyabet, kedilerde sık rastlanan bir endokrin bozukluktur. İnsülin eksikliği veya insüline duyarlılığın azalması sonucu kandaki şekerin hücreler tarafından kullanılamaması ile karakterizedir. Evde sahipleri tarafından fark edilen en yaygın iki diyabet belirtisi, iştahta artışa (polifaji) rağmen kilo kaybı, artan su içme (polidipsi) ve çok fazla idrara çıkmadır (poliüri).
Diyabet, evde veya veteriner hekimle yapılan rutin muayene sırasında fark edilebilir. Hem Tip I hem de Tip II diyabette vücuttaki hücreler kandaki glikozu kullanamaz ve enerjiden mahrum kalır. İhtiyaç duyduğu enerjiyi elde etmek için vücut başka kaynaklara yönelir. Glikozu kullanamayan hücreleri beslemek için vücut yağları ve proteinleri parçalar. Bu bozulma, iştahın artmasına rağmen kilo kaybına neden olur.
Kedinizin bu hastalığa sahip olup olmadığını anlamak için aşağıdaki belirtilere dikkat etmeniz gerekir.
- Su içme miktarında artış (Polidipsi) ve İdrar miktarında artış (Polüri): Diyabetik kedilerde kanda aşırı miktarda bulunan glikoz böbreklere geldiğinde, suyla birlikte böbreklerden atılır. Glikozla birlikte böbreklerden su da süzüldüğü için idrar miktarında artış görülür. İdrarla kaybedilen suyu yerine koyabilmek için su içme isteğinde artış şekillenir.
- Artan Açlık (Polifaji): Diyabetik kediler vücutlarına aldıkları enerjiyi verimli kullanamazlar. Bu da onların daha fazla yemek yemelerine sebep olur. Ancak bazı kedilerde (özellikle uzun süre kontrol altına alınamayan diyabetik kediler) iştahsızlık da gözlemlenebilir.
- Kilo Kaybı: Kediler yeterli enerjiyi elde edemediklerinde, vücut yağ ve kas dokusunu enerji kaynağı olarak kullanır. Bu durum hızlı kilo kaybına neden olabilir.
- Zayıf Kıl Yapısı ve Deri: Diyabet, derinin ve tüylerin sağlığını olumsuz etkileyebilir. Bu; mat ve kuru bir kürk yapısı, kılların dökülmesi ve deri enfeksiyonlarının oluşması şeklinde kendini gösterebilir.
- Zayıf Arka Bacaklar: Diyabetik kediler nöropatik durumlar geliştirebilir. Bu, arka bacakların zayıflamasına ve kedilerin yürürken veya normal duruşları esnasında topuk kısımlarının yere yakın bir şekilde (plantigrad duruş) pozisyonlanmasına neden olabilir. Aynı zamanda atlama ve zıplama davranışlarında da fonksiyon kaybı görülebilir.
Kedilerde Diyabet Nasıl Teşhis Edilir?
Kedilerin doğası, bazen hastalıklarının fark edilmesini zorlaştırabilir. Diyabet de bu hastalıklardan biridir. Veteriner hekiminiz, bir kedinin kanında ve idrarında sürekli yüksek olan glikoz seviyesi gözlemlediğinde bu hastalığı teşhis edebilir.
Veteriner kliniğinde tek bir kan şekeri ölçümü her durumda diyabet tanısı koymak için yeterli olmayabilir. Kedilerde, stres hiperglisemisi olarak adlandırılan, strese yanıt olarak kan şekerinde kısa süreli bir yükselme görülebilir. Bu gibi belirsiz durumlarda fruktozamin konsantrasyonu olarak bilinen bir laboratuvar testi yararlı olabilir. Bu test, kedinin son iki-üç hafta içerisindeki kan şekeri konsantrasyonunun kaba bir ortalamasını sunar.
İdrar yolu enfeksiyonu, kronik böbrek hastalığı, pankreatit veya hipertiroidizm gibi diyabet ile benzer belirtiler gösterebilecek hastalıkları elemek için veteriner hekim tarafından muhtemelen başka testler de önerilecektir. Bu değerlendirme ve testlerden bazıları aşağıdaki gibidir:
Klinik Hikaye ve Semptomlar: Teşhis süreci, hasta yakınının gözlemleriyle başlar. Aşırı su içme, aşırı idrara çıkma ve kilo kaybı gibi belirtiler, bir veteriner hekime başvurmanın ilk nedenidir.
Kan Glikoz Seviyesinin Ölçümü: Yüksek kan şekeri diyabetin en yaygın belirtisidir.
İdrarda Glikoz Ölçümü: Diyabetik kedilerde idrarla birlikte şeker atılımı genellikle artar. Bu test, kan testleriyle birlikte değerlendirildiğinde diyabet teşhisine yardımcı olabilir.
Fruktozamin Testi: Fruktozamin, kanda bulunan bir protein olan albüminle şekerin birleşmesi sonucu oluşur. Bu test, kedinin son 2-3 hafta içindeki ortalama kan şekeri seviyesini gösterir.
Kedilerde Diyabet Tedavisi
Kedilerde diyabet, karmaşık bir endokrin bozukluğudur. Ancak özenli tedavi ve bakım ile iyi yönetilebilir bir hale gelir. En sık başvurulan tedavi yöntemleri aşağıdakiler gibidir:
- İnsülin Tedavisi: İnsülin tedavisi, diyabetik kediler için en yaygın tedavi yöntemidir. Uygulanan insülin türüne ve kedinin bireysel ihtiyaçlarına bağlı olarak, günlük tek veya çift doz insülin enjeksiyonu gerekebilir. Kedilerde genellikle insüline bağımlı olmayan tipte diyabet gelişir. Belirli bir süre insülin kullanılmasından sonra yeterli iyileşme sağlandığında insülin bırakılabilir. Ancak yeterli iyileşme sağlanmadan bırakılan insülin hormonu, klinik durumun kötüleşmesine ve insüline bağımlı diyabet oluşmasına sebep olabilir.
- Beslenme Yönetimi: Diyabetik kediler için özel olarak formüle edilmiş, düşük karbonhidratlı ve yüksek proteinli diyetler önerilir.
- Kan Şekerinin İzlenmesi: Tedavinin etkinliğini değerlendirmek için kan şekerinin düzenli bir şekilde izlenmesi esastır. Bu, evde glikoz ölçen cihazlar (glikometre) kullanılarak veya veteriner kliniğinde yapılarak gerçekleştirilebilir.
- Egzersiz: Düzenli ve hafif egzersiz, kedinin genel sağlığını artırabildiği ve insülin duyarlılığını iyileştirebildiği gibi aşırı aktivite kan şekeri seviyelerinde ani düşmelere de neden olabilir. Bu nedenle egzersiz uygulamaları dikkatli ve gözetim altında yapılmalıdır.
Kedilerde Diyabetin Önlenmesi için Ne Yapılmalıdır?
Kedilerde diyabetin önlenmesi, bu kronik hastalığın tedavisi kadar önemlidir. Modern araştırmalar, özellikle yaşam tarzı ve beslenme ile ilgili değişikliklerle diyabet riskinin azaltılabileceğini göstermektedir. Kedilerde diyabetin önlenmesi için uygulanan bazı stratejiler şunlardır:
Düzenli Veteriner Hekim Kontrolleri: Kedinizin yılda en az bir kez genel sağlık kontrolünden geçmesi, olası sağlık sorunlarını erken aşamada tespit edilmesi için önemlidir. Erken teşhis, komplikasyon riskini azaltır.
Fiziksel Aktivite: Düzenli oyun ve egzersiz, kedinizin kilosunu kontrol altında tutmasına ve insülin duyarlılığını artırmasına yardımcı olabilir.
Sterilizasyon: Dişi kedilerin kısırlaştırılması, diyabet riskini azaltabilir. Bu işlem hormon dengesini etkileyerek insülin direncini değiştirebilir.
Kedilerde Diyabet İnsanlara Bulaşır mı?
Diyabet bulaşıcı bir hastalık değildir.
VetAmerikan Tıbbi Veteriner Kadrosu, alanında
deneyimli veterinerlerden oluşan bir ekiptir. Güncel veteriner bilimleri ve hayvan sağlığı
uygulamalarını takip ederek, en yüksek standartlarda bilgi ve tedavi yöntemlerini sunmayı amaçlar. Evcil
hayvanlarınızın sağlığı ve refahı üzerine bilimsel dayanaklı, güvenilir içerikler üretir.