Köpeklerde Kalça Çıkığı: Teşhisi, Tedavisi ve Sebepleri
Kalça çıkığı hastanın yaşam kalitesini ciddi ölçüde etkileyebilen bir sağlık problemidir. Çoğunlukla travmatik kökenli olmakla birlikte luksasyona sebep olabilecek travma miktarı altta yatan kalça patolojisine sahip olup olmamak ile bağlantılıdır. Kalça çıkığı olan bir köpek çıkık gelişen bacağın üzerine basamaz. Genellikle topallama görülür ve yere değmeyecek şekilde bu bacağı havada tutar. En yaygın belirtisi yürümedeki değişiklik olurken, etkilenen bacak diğerlerinden daha kısa görünebilir. Kalça ekleminde şişlik ve bu bölgeye dokunulduğunda eklemdeki anormal yapı hissedilebilir. Köpeklerde kalça çıkığı literatürde koksofemoral luksasyon olarak adlandırılır. Bu durumda uyluk kemiğinin yuvarlak kısmı bulunması gereken yuvadan çıkar. Eklemin çıkmasıyla beraber kalça bağları, kaslar, kemikler ve eklem kapsülü zarar görebilir. Kalça çıkığı tespit edilmesi halinde bu durum mutlaka önemsenmeli ve köpek için gerekli tedavi desteği için veteriner hekime mutlaka başvurmalıdır.
Köpeklerde Kalça Çıkığı Neden Yaşanır?
Köpeklerde kalça çıkığı tüm köpek ırklarını etkileyebilen bir sağlık problemi olup bazı risk faktörleri kalça çıkığı gelişmesini tetikleyebilir. Köpeğin yaşı, geçirdiği bir travma veya genetik yatkınlık kalça çıkığı gelişme riskini artırabilir. Nedenler ve risk faktörleri şu şekilde açıklanabilir:
- Travma: Kalça çıkığının gelişmesinde en yaygın nedenlerden biridir. Düşme, çarpışma veya bir aracın çarpması gibi kazalar kalça eklemini yerinden oynatacak kadar kuvvet uygulayabilir. Köpeğin yüksek bir yerden ya da biçimsiz bir şekilde düşmesi fiziksel bir travma oluşturur ve bu durum kalça çıkığı ile sonuçlanabilir. Bir aracın çarpması gibi ani fiziksel travmalar oluşturan olaylar da kalça çıkığı ile sonuçlanabilir. Özellikle trafik kazası gibi güçlü bir çarpışma sonucunda köpek ani ve ciddi bir yaralanma ile karşı karşıya kalabilir.
- Nedeni bilinmeyen (spontan) çıkık: Yaş nedeniyle minyatür ırklı köpeklerde görülen kalça çıkığı spontan kalça çıkığı olarak adlandırılır. Spontan çıkıkların patofizyolojisi belirsiz olup neden kaynaklı geliştiği net olarak tespit edilemez.
- Farklı kalça eklemi sorunları bulunması: Kalça displazisi gibi eklem sorunlarına sahip köpekler kalça çıkığı problemiyle de karşılaşılabilir. Bu tür eklem sorunlarında eklem daha az stabil olabileceğinden yorucu aktiviteler yaparken bile köpek kalça çıkığı problemi yaşayabilir.
Köpeklerde Kalça Çıkığı Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Kalça çıkığı gelişmesi halinde bu durum direkt olarak köpeğin fiziksel hareketlerine yansır. Arka bacağın havada tutulması, yürümede zorlanma veya topallık gibi belirtiler gözlemlenebilir. Köpeğinizin aşağıda gösterilen belirtilerden bazılarına sahip olması halinde mutlaka bir veteriner hekimden destek almanız önerilir.
- Topallık: Köpek hareket ederken zorlanabilir ve ağırlığı sadece belirli bir bacağı vermeye çalışabilir. Kalça çıkığı gelişiminde ilk belirti genellikle topallıktır.
- Bacak pozisyonunun değişmesi: Köpeğiniz kalça çıkığı nedeniyle rahatsızlanmış bacağına ağırlık vermek istemediğinden bacak pozisyonunu da değiştirir. Bacağını vücuduna doğru çekip dışa doğru dönük bir şekilde tutabilir.
- Ağrı hissetme ve davranış değişikliği: Kalça çıkığı nedeniyle köpeğiniz ağrı hissedebilir ve bu durum köpeğinizin rahatsız hissettiğini ifade eden davranışlara neden olabilir.
- Kas atrofisi: Uzun süredir kalça çıkığı problemi yaşayan köpeklerde kas atrofisi yani kas kaybı görülebilir.
Kalça çıkığı çeşitli belirtileri beraberinde getiren bir problemdir. Ancak özellikle küçük cins köpeklerde kalça çıkığının kronikleşmesi halinde rahatsızlık asemptomatik olarak ilerleyebilir. Bu tür durumlarda köpek sahipleri hafif bir topallama gözlemleyebilir. Kalça çıkığı nedeniyle izlenilen semptomlar çıkığın derecesine bağlı olarak da değişiklik gösterebilir.
Köpeklerde Kalça Çıkığı Tespit Edildiğinde Ne Yapılmalı?
Köpeğin bir kaza geçmişi veya kalça çıkığına yönelik bir belirti göstermesi halinde bu durum aksatılmadan mutlaka bir veteriner hekimle görüşülmelidir. Kalça çıkığı vakalarında genellikle işlem ağrılı olduğundan fiziksel muayeneyi gerçekleştirmek zorlayıcı olabileceğinden köpek sedasyon etkisi altında muayene edilebilir.
Kalça çıkığında kesin tanı ise röntgen muayenesi ile konulur. Röntgen görüntülerinde kalça ekleminin pozisyonu veya kemikte kırık gelişip gelişmediği tespit edilebilir. Durumun ciddiyetine göre ise tedavi planlaması yapılır.
Köpeklerde Kalça Çıkığı Nasıl Tedavi Edilir?
Köpeklerde travmatik kalça çıkığı tedavisinde ameliyatsız veya ameliyat altında gerçekleştirilen prosedürler uygulanır. Çıkığın ciddiyetine göre veteriner hekim ideal tedavi planlaması yapar. Ameliyatsız yöntem (kapalı redüksiyon) olarak ilk sırada çıkığın kalça yuvasına manuel olarak yerleştirilmesi yer alır. Çıkığın yerleştirilmesi genellikle birçok vakada yeterli bir işlem olup ameliyat gibi ciddi prosedürlere ihtiyacı ortadan kaldırabilir.
Eklemin bir diğer adıyla femur başının yuvaya doğru bir şekilde yerleştirilmesi ardından köpeğin belirli bir süre hareketsiz kalması gerekir. Köpek kafeste tutularak veya özel askılar kullanarak hareketsiz hale getirilebilir. Bir süre boyunca hareketsiz kalması bölgedeki hasar gören yumuşak dokuların iyileşme süresini destekleyerek tedavi başarısını arttırabilir. Çıkığın tekrarlanması halinde ise ameliyat seçeneğine başvurulur.
Ameliyatsız tedavi yönteminin başarısız olması halinde cerrahi tedavi seçenekleri (açık redüksiyon) gündeme gelir. Bu kapsamda 3 ana yöntem bulunur:
- Femur baş ve boyun eksiyonu (eksizyonel arthroplasti)
- Kalçada toggle pin uygulaması
- İliofemoral dikiş
- Total kalça protezi
Bu ameliyat yöntemleriyle kalçanın stabilitesini artırma, hasarlı eklemin protez eklem ile düzeltilmesini sağlama veya tıbbi materyallerle eklem oluşturma gibi işlemler yapılır. Tedavi süreci sonrasındaki rehabilitasyon süresi kalça çıkığında oldukça önemlidir. Bu sayede köpek sağlıklı günlerindeki gibi ağrısız ve rahat bir şekilde hareket edebilir.
Kalça Çıkığı Olan Köpek Yürüyebilir mi?
Kalça çıkığı geliştiren bir köpeğin açığa çıkardığı ilk belirti topallamadır. Köpekler kalça çıkığı sonrasında sağlıklı bacaklarını kullanarak yürümeye devam edebilirler. Ancak çıkık gelişen bacak üzerine basmamaya çalışarak hareket ettiklerinden hareket kabiliyetleri oldukça azalır.
Küçük ırk köpeklerde kalça çıkığı kronikleşmiş olabilir. Bu tür durumlarda da köpekler hafif topallayarak hareketlerine devam edebilirler. Ancak uzun vadede kalça bölgesinde ve kas yapısında ciddi değişimler meydana gelir.
Köpeklerde Kalça Çıkığı Tedavisi Ne Kadar Sürer?
Köpeklerde kalça çıkığı tedavisi operatif müdahale gerekli olsa da olmasa da belirli bir süreç gerektirir. Her iki yöntem dahilinde de tedavi sonrasında köpeğin belirli bir süre dinlenmesi gerekir. Buradaki dokunun iyileşmesi için köpeğin bir süre kafeste tutulması ve hareketsiz kalması önerilir. Ameliyattan veya manuel yerleştirme işleminden sonra gelen 14 gün içerisinde kalça yerinden çıkmıyorsa tedavi süreci başarılı kabul edilir ve çıkığın tekrarlama oranı oldukça düşüktür (3). İyileşme sürecini hızlandırmak ve buradaki kas gücünün yeniden kazanılmasını sağlamak için kalça çıkığı geçiren köpeklere fizyoterapi önerilir. Fizyoterapistin gerçekleştireceği seanslar ve önerdiği egzersizler ile sağlıklı bir iyileşme süreci sağlanabilir (2).
Köpeklerde Kalça Çıkığı Yaşanmaması İçin Önlemler
Köpeklerde kalça çıkığı sıklıkla travma sonucunda gelişmektedir. Köpeğinizi mutlaka uzatması ile kontrollü bir şekilde gezdirmelisiniz. Bu durum arabalarla karşı karşıya kalmamasını sağlayarak kaza riskini ortadan kaldırabilir. Yüksek bir yerden düşmesini önlemek amacıyla da önlemler alınmalıdır. Çarpışmalar haricinde kalçada bir travma oluşturabilecek farklı egzersiz ve aktivitelerin yapılmamasına da dikkat edebilirsiniz. Köpeğinizin kalça ekleminde gelişen bir patolojisi var ise düzenli sağlık kontrolleri ile çıkık yaşanmadan önlem alınması gerekmektedir.
VetAmerikan Tıbbi Veteriner Kadrosu, alanında
deneyimli veterinerlerden oluşan bir ekiptir. Güncel veteriner bilimleri ve hayvan sağlığı
uygulamalarını takip ederek, en yüksek standartlarda bilgi ve tedavi yöntemlerini sunmayı amaçlar. Evcil
hayvanlarınızın sağlığı ve refahı üzerine bilimsel dayanaklı, güvenilir içerikler üretir.