Parazit, bir başka canlının vücudunda yaşayarak o canlıdan beslenen ve boyutları türden türe farklılık gösteren organizmalardır. Konakladıkları canlıların sağlığına genellikle zarar veren bu organizmalar; protozoalar (tek hücreliler) ve metazoalar (çok hücreliler) olmak üzere ikiye ayrılırlar. Geç teşhis edilmesi durumunda ve gerekli önlem alınmadığında hayati risk oluşturabilirler.
Köpeklerde Parazit
Köpeklerde parazit, tüm dünyada yaygın olarak rastlanan bir sağlık sorunudur. Yaşama yerlerine göre iç ve dış parazitler olarak sınıflandırılabilen parazitler, köpeklerin sağlığını ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilirken bazı durumlarda insanlara da bulaşabilir. Köpeklerin bağışıklık sisteminin kuvvetine, parazitlerin türüne göre semptomlar ve iyileşme süreçleri değişebilir.
Köpeklere İç Parazit Nasıl Bulaşır?
Köpeklerde iç parazitlerin bulaşmasındaki en büyük etmen parazitlerin bulunduğu ortamla temas etmeleridir. İç parazitler köpeklerin genellikle bağırsaklarında yaşayarak ciddi sağlık sorunlarına yol açabilirler. İç parazitlerin bulaşma sebepleri şu şekilde sıralanabilir:
- Dışkı: Köpeklerin dışkıları, iç parazitlerin yayılmasındaki en önemli sebeplerdendir. İç parazitlerin yumurtaları ve kistleri bağırsaklarda bulunabilir ve dışkı ile birlikte dışarı atılırlar. Diğer köpekler bu dışkıları, bu dışkılarla temas eden yiyecekleri yerlerse ve dışkılarla temas eden ortamlarda bulunurlarsa iç parazitler o köpeğe bulaşabilir.
- Kontamine su: Kirli su da köpeklerde iç parazit enfeksiyonlarına yol açabilir. Sokaktaki ortak kullanılan mama ve su kapları da iç parazit riski taşır.
- Sokaktaki yiyecekler: Sokaktaki bazı yiyecekler toprakla temas edebilir ve iç parazit bulunan bir köpek bu toprağa dışkılamış olabilir. Dolayısıyla sokaktaki yiyeceklerden iç parazit bulaşma riski vardır.
- Yetersiz hijyen: Dışkı ile temas etme ihtimali olan besinler, dışkı ile temas eden diğer canlılarla ortak kaplardan beslenme, ortak alanlarda yaşama gibi durumlar iç parazit bulaşmasına neden olabilir. Dolayısıyla köpeğin bulunduğu ortamın ve eşyalarının düzenli olarak temizlenmesi gerekir.
- Dış parazitler (sivrisinek, kene, pire…): Örneğin sivrisinekler ile kalp kurdu olarak bilinen ve oldukça tehlikeli olan iç parazitler köpeklere bulaşabilir.
Köpeklerde İç Parazit Türleri Nelerdir?
Köpeklerde en sık görülen iç parazit türleri şu şekilde sıralanabilir:
- Askaritler (İnce Bağırsak Kıl Kurtları): Bu parazit türleri köpekten köpeğe ve anneden doğacak yavrularına geçebilir. Bu parazitler köpeklerin dışkılarında net bir şekilde görülebilir, kusma ve ishal gibi semptomlara yol açabilir.
- Kancalı Kurtlar: Yavru köpeklerde daha sık rastlanan bir parazit türüdür ve bağırsaklarda bulunur. İsmini alan kancalı dişleriyle bağırsak duvarlarını zedeleyerek kanamaya sebep olur. Kancalı parazitler hayati risklere yol açabilen tehlikeli türlerdir. Dışkıda kan, ağır seyreden ishal ve kusma en sık gözlemlenen belirtiler arasındadır. Bu parazitler ancak mikroskop yoluyla görülebilirler.
- Tenyalar (Yassı Kurtlar): Bağırsak sistemine yerleşerek köpeklerde kilo kaybına ve ishale yol açarlar. Anüs çevresindeki kıllardan tespit edilebilirler. Hareket halindedirler ve bir kere vücuda girdikleri zaman temizlenmeleri zaman alabilir.
- Kalp Kurtları: Parazit türlerinin en tehlikelilerinden biri olarak bilinen kalp kurtları sivrisineklerin ısırması sonucu vücuda yerleşirler. Vücuda giren bu parazitler, kalbe yerleşerek kalbin fonksiyonlarını etkiler. Tedavi edilmediği durumlarda hayati risk oluşturabilirler.
Köpeklerde İç Parazit İlacı Ne Zaman Uygulanmalıdır?
İç dış parazit ilacı yavru köpeklere ilk aşılarına başlamadan önce uygulanmalıdır. İlk uygulanan ilacın ardından yaş fark etmeksizin istisnai durumlar haricinde, belli aralıklarla uygulamanın tekrarlanması gerekmektedir. Uygulama, ağızdan alınan ilaçlar veya enjeksiyon yoluyla da köpeklere yapılabilir.
Köpeklerde İç Parazit Belirtileri Nelerdir?
Köpeklerde her iç parazit türünün farklı semptomları olabilir. Kimi dışkıda kendini belli ederken kimi ağır semptomlara neden olabilir. Genel olarak iç parazitlerin semptomları şu şekildedir:
- İshal
- Dışkıda kan
- Kilo kaybı
- Kusma
- Halsizlik
- Aşırı gaz üretimi sonucu karın şişliği
Köpeklere İç Parazit Teşhisi Nasıl Konur?
Genelde dışkının mikroskobik ortamlarda gözlemlenmesi sonucu teşhis konulsa da bu uygulama yeterli olmayabilir. Bununla birlikte iç parazit teşhisi konulabilmesi için kullanılan yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
- Fiziksel muayene: Veteriner hekim, köpeğin derisinin altına yerleşen bazı akarları fiziksel muayene ile teşhis edebilir.
- Dışkı testi: İç parazitler çoğunlukla köpeklerin bağırsaklarında yaşarlar. Bazı parazitlerin ergin formları dışkıda direkt bakıda görülebilirken bazı durumlarda dışkılarından alınan örnek laboratuvara gönderilir ve mikroskop altında incelenerek iç parazit varlığı tespit edilir.
- Kan testi: Bazı iç parazitlerin tespit edilebilmesi için köpeğin kanında bulunan belirli antikorlar incelenir.
- Klinik belirtiler: Köpeğin genel muayenesi yapılarak ve semptomları değerlendirilerek iç parazitlerin varlığına yönelik öngörüde bulunulabilir.
- Endoskopi: Köpeğin sindirim sistemi görüntülenerek bazı iç parazitlerin varlığı doğrudan tespit edilebilir.
Köpeklerde İç Parazit Tedavisi Nasıl Yapılır?
Köpeklerde iç parazit tedavisi, konakçı parazitin türüne ve yol açtığı enfeksiyonun şiddetine göre farklılık gösterebilir. Veteriner hekimin uygun gördüğü ilaçlar, enjeksiyonlar, beslenme önerileri gibi yollarla tedavi edilebilir.
Köpeklerdeki İç Parazit İnsana Bulaşır mı?
Paraziti taşıyan köpekler, dışkıları yoluyla yumurtaları etrafa saçabilirler. Genel olarak kurumuş köpek dışkılarındaki yumurtaların rüzgarla birlikte etrafa yayılmasıyla insanlar bu parazitlere yakalanabilir. Özellikle dış ortamda zaman geçiren köpeklere temas edildikten sonra eller mutlaka dezenfekte edilmelidir. İnsanlarda en çok görülen iç parazit türleri şunlardır:
- Echinococcus granulosus
- Ancylostoma caninum
- Toxocara canis
- Toxoplazma gondii
- Leishmania donovani
- Leishmania tropica
- Giardia intestinalis
Köpeklerde Dış Parazit
Köpeklerde dış parazit, köpeklerin vücuduna yerleşip bir kısmı kanlarını emerek beslenen ve canlıya zarar veren organizmalardır. Çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilen bu parazitlerin; dış ve iç parazit ilaç uygulamaları tam olmayan ve diğer hayvanlarla teması bulunan köpeklerde görülme ihtimali çok yüksektir.
Köpeklerde Dış Parazit Türleri Nelerdir?
Dış parazitler; köpeklerin derisinde, tüylerinde, kulaklarında veya vücutlarının farklı yerlerinde bulunabilirler. Önlem alınmadığında çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilen bu dış parazitler şu şekilde sıralanabilir:
- Pire: Köpeklerde yaygın olarak görülen bir dış parazit türüdür. Sıcak ortamı seven ve köpeklerin kanından beslenen pireler zor da olsa gözle görülebilir. Bir dişi pire, ilk kanını emdikten sonra yumurtlamaya başlar ve etrafa yüzlerce yumurta saçar. Pireler, kendi vücutlarında taşıdıkları iç parazitleri köpeklere bulaştırabilirler. Geç fark edildiği ya da tedavi edilmediği durumlarda yoğun pire enfestasyonuna bağlı olarak şiddetli kan kaybı, anemi ve deri hastalıkları gözlemlenebilir.
- Bit: Isırıcı ve emici bitler olarak ikiye ayrılırlar. Genel olarak köpeklerin baş ve sırt bölgelerinde bulunurlar ve gözle görülebilirler. Emici bitler kanla beslendikleri için anemi, zayıflama, kaşıntı, deri lezyonları ve kıl dökülmelerine neden olabilir.
- Kene: Keneler Lyme, Babesiosis ve Kene felci gibi birçok tehlikeli hastalığa davetiye çıkarabilirler. Genelde yeşilliklerin ve çalılıkların olduğu ortamlarda gözlemlenirler. Köpeklerin vücudunda yeteri kadar kan emdiklerinde kendilerini vücuttan dışarı bırakırlar. Gözle görülebilir olan kenelerin vücuttan uzaklaşmadan önce tespit edilmesi ve gereken müdahalelerin en erken şekilde yapılması oldukça önemlidir.
- Uyuz: Köpeklerde uyuz; Demodex spp, Sarcoptes spp, Cheyletiella spp vb kaynaklı olabilir.
- Demodektik Uyuz: Tüy köklerinde yaşamını sürdürür. Demodektik uyuza yakalanan köpekler, genellikle hastalığı insanlara yaymazlar. Demodektik uyuz, köpeklerde bağışıklık sisteminin güçsüz olmasının sonucu olarak ortaya çıkabilir. En sık görülen uyuz türü olmasının yanında tedavi edilmesi oldukça zordur.
- Sarkoptik Uyuz: Sarcoptes spp, insanlara da bulaşabilen bir uyuz türüdür. Yetişkin veya yavru fark etmeksizin tüm köpeklerde bulunabilirler. Kızarıklık, kaşıntı ve tüy dökülmesine sebep olur.
- Cheyletiella Kaynaklı Uyuz: Cheyletiella adlı bir böceğin etkisiyle ortaya çıkan bu uyuz türü, sadece köpeklerde değil insanlarda da gözlemlenebilir.
Köpeklerde Dış Parazit İlacı Ne Zaman Uygulanmalıdır?
Dış parazitleri köpeklerin vücudundan uzak tutmak amacıyla çeşitli formlarda dış parazit ilaçları uygulanır. Dış parazit ilaçları, köpeklere ilk aşılarına başlanmadan önce uygulanabilir ve istisnai durumlar harici belirli aralıklarla tekrarlanması önerilir.
Köpeklerde Dış Parazit Belirtileri Nelerdir?
Dış parazite sahip köpeklerde en sık görülen belirti yoğun kaşınmadır. Yoğun kaşınmaya bağlı tüy dökülmeleri ve deri lezyonları dış parazitlerin habercisi olabilir. Bununla birlikte çoğunlukla gözle görülebilir parazit türleri olduklarından ağır semptomlar ortaya çıkmadan fark edilebilirler. En sık rastlanan belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
- Kaşıntı
- Pire dışkısı döküntüleri (siyah kum tanesi benzeri)
- Tüy dökülmesi
- Kızarıklık
- Kilo kaybı
- İshal
- Kusma
- Yorgunluk
- Halsizlik
Köpeklerde Dış Parazit Tedavisi Nasıl Yapılır?
Dış parazitin türüne göre tedavi yöntemi ve süreci farklılık gösterebilir. Başlangıçta parazitlerin köpeğin vücudundan uzaklaştırılmasına yönelik uygulamalar tercih edilir.
- Uyuz tedavisi: Köpeklerin bu hastalığı bulaştırmalarını engellemek için diğer hayvanlarla teması önlenmelidir. Uyuz tedavisinde kullanılan ilaçlar veteriner hekim kontrolünde uygulanır.
- Bit tedavisi: Köpekte bir bit ya da bit ısırığı tespit edilirse tüylerinin bitlerden arındırılması gerekir. Bit tedavisinin en önemli unsuru hızlı aksiyon almaktır.
- Pire tedavisi: Köpeklerde pire tespit edildiği takdirde dış parazit ilaçlarının uygulanması gerekir. Ardından pire tarağıyla tüyler taranarak ve cansız pireler vücuttan uzaklaştırılabilir. Köpek ev ortamındaysa evdeki pire varlığı kontrol edilmeli ve ev pirelerden arındırılmalıdır.
Köpeklerdeki Dış Parazit İnsana Bulaşır mı?
Evet, bazı uyuz türleriyle birlikte bit ve pireler insanlara da bulaşabilir.
VetAmerikan Tıbbi Veteriner Kadrosu, alanında
deneyimli veterinerlerden oluşan bir ekiptir. Güncel veteriner bilimleri ve hayvan sağlığı
uygulamalarını takip ederek, en yüksek standartlarda bilgi ve tedavi yöntemlerini sunmayı amaçlar. Evcil
hayvanlarınızın sağlığı ve refahı üzerine bilimsel dayanaklı, güvenilir içerikler üretir.
